آیه مباهله و امام حسین (ع)

آیه مباهله (سوره آل‌عمران: ۶۱) به مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران اشاره دارد که پس از اختلاف آنها درباره جایگاه حضرت عیسی(ع) رخ داد. مفسران شیعه و بیشتر اهل‌سنت این آیه را نشانه حقانیت پیامبر اسلام(ص) و فضیلت اهل‌بیت(ع) شمرده‌اند و می‌گویند منظور از «اَبْناءَنا» (پسرانمان) در این آیه، حسن و حسین(ع)، و مراد از «نِساءَنا» (زنانمان) فاطمه(س) و منظور از «اَنْفُسَنا» (خودمان) حضرت علی(ع) است.

امامان شیعه و برخی از صحابه از آیه مباهله برای اثبات فضیلت امام علی(ع) استفاده کرده‌اند. همچنین از آن برای اثبات مشروعیت اصل مباهله، مشارکت زنان در فعالیت‌هاسی سیاسی و اجتماعی و… استفاده شده است.

متن و ترجمه آیه :

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ

هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آن‌گاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. (سوره آل‌عمران،۶۱)

به گفته قاضی نورالله شوشتری متکلم شیعه، مفسران اتفاق‌نظر دارند که «ابناءَنا» (فرزندانمان) در آیه مباهله به حسن و حسین، «نساءَنا» (زنانمان) به فاطمه(س) و «اَنفُسَنا» (خودمان) به امام علی(ع) اشاره دارد. علامه مجلسی احادیثی را که دلالت دارند بر اینکه آیه مباهله در شأن آل‌عبا نازل شده است متواتر دانسته است. در کتاب اِحقاق‌الحق (تألیف ۱۰۱۴ق)، حدود شصت منبع از اهل‌سنت ذکر شده‏ است که تصریح کرده‌اند آیه مباهله درباره این افراد نازل شده است؛ازجمله الکَشّاف اثر زَمَخشَری، التفسیر الکبیر اثر فخر رازی، و اَنوارُ التَّنزیل و اَسرارُ التَّأویل اثر عبدالله بن عمر بیضاوی.

مفسران شیعه درباره اینکه «اَبْناءَنا»، «نِساءَنا» و «اَنْفُسَنا» با صیغه جمع ذکر شده، در حالی که مصادیق مذکور یا مفرد هستند یا مثنّی، گفته‌اند:

شأن نزول آیه، قرینه بر صحت این تفسیر است؛ زیرا به اتفاق مفسران، رسول خدا(ص) به جز علی و فاطمه و حَسَنَین(ع)، کسی را برای مباهله همراه خود نبرد.
در قرارداد، گاهی الفاظ به‌صورت جمع ذکر می‌شود تا بر همه مصادیق تطبیق کند؛ ولی در مرحله اجرا، ممکن است مصداق، منحصر به یک فرد باشد، و این انحصار در مصداق، با کلی بودن مسئله منافات ندارد. مثلاً در قرارداد می‌نویسند که مسئول اجرای قرارداد امضاکنندگان آن و فرزندان آنها هستند؛ در حالی که ممکن است یکی از طرفین تنها یک یا دو فرزند داشته باشد.
در قرآن موارد دیگری از اطلاق صیغه جمع بر مصداق واحد وجود دارد؛ مانند آیه ظِهار. آیه ظهار با لفظ جمع «الَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنكُم مِّن نِّسَائِهِم» نازل شده، در حالی که شأن نزول آن درباره یک فرد است.

منبع: ویکی شیعه